ΚΥΠΡΟΣ 1800-1878: ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ

Σε εννέα κεφάλαια παρακολουθούμε όπως σε μια μεγάλη και πολύχρωμη τοιχογραφία την καθημερινή ζωή και τις περιπέτειες, το παρελθόν και κάποιες ελπίδες για το μέλλον του νησιού, που το κατοίκησαν διαδοχικά πολλές φυλές, το πλήρωσαν και το λεηλάτησαν ποικιλώνυμοι ξένοι λαοί και ξένες δυνάμεις, και όμως τίποτε δεν κατόρθωσε ν’ αλλάξει τον ελληνικό χαρακτήρα των κατοίκων, τη μητρική τους γλώσσα, που υπήρξε και εξακολουθεί να είναι η ελληνική, τους μύθους και τα γεγονότα του απώτερου παρελθόντος και τους ηρωισμούς των συγκαιρινών ανθρώπων του με την ισχυρή ελληνική ροπή για την ελευθερία, την πρόοδο και την ειρήνη. Η κόκκινη κλωστή που διέπει τις έρευνες, τις περιγραφές και τα προσωπικά βιώματα των γερμανών αυτών λογίων και επιστημόνων, χωρίς να λείπει και η αυστηρή κριτική τους σε ό,τι είναι άξιο ψόγου και μομφής, είναι η διαχρονική ελληνικότητα του νησιού, των εθίμων και ηθών των κατοίκων του, καθώς και το ασυζήτητο αυτής της συνέχειας στον αιώνα τον άπαντα. Ιδού τώρα και η πλειάδα των λογίων του γερμανόγλωσσου αυτού Ελικώνα: Ο διάσημος αυστριακός ανατολιστής Joseph HAMMER-PURGASTALL (1774-1856) μας ξεναγεί ως πρώτος γερμανόγλωσσος ερευνητής στις αρχαιότητες της Κύπρου του 1800, ο νεαρός εσθονός Otto Von RICHTER (1792-1816) συγκεντρώνει επιγραφές, ενώ ο γνωστός αρχαιολόγος Ludwig ROSS (1806-1859), γνώστης και της νεοελληνικής, μας δίνει θαυμάσιες περιγραφές όχι μόνο αρχαίων τόπων και μνημείων, αλλά και σκηνές της ζωής των κατοίκων του νησιού. Και ο άλλος ανατολιστής Heinirich Julius PETERMANN (1801-1876) συνθέτει εικόνες και σχέσεις της Κύπρου με τους Άραβες γείτονές της. Ο γιατρός και λογοτέχνης Ludwig August FRANKL (1810-1894) δεν αναζητεί στο νησί της Αφροδίτης μόνο τους εβραίους ομοθρήσκους του αλλά και τις καλλονές του νησιού και τις άλλες χαρές της ζωής, ενώ αντίθετα ο φανατικός της τάξης και του καθήκοντος γερμανός διευθυντής των Μουσείων του Βερολίνου Carl FRIEDERICHS (1831-1871) αγοράζει ό,τι αρχαίο βρίσκει, για να το μεταφέρει στην πρωτεύουσα του νεόδμητου και φιλόδοξου πρώτου γερμανικού Ράιχ. Ο αρχιδούξ του οίκου των Αψβούργων και γνωστός ερευνητής των ελληνικών νησιών και των μεσογειακών χωρών Ludwing SALVATOR (1847-1915) έγραψε για την πρωτεύουσα της Κύπρου, τη Λευκωσία, μια εμπεριστατωμένη μονογραφία πλουτισμένη με τα ιδιόχειρα λεπτά σκίτσα τοπίων, μνημείων, κτιρίων. Η ωραία αυτή εργασία μεταφράζεται στα ελληνικά για πρώτη φορά και αποτελεί μαζί με τα σχέδιά της πολύτιμο μέρος του τόμου. Η διπλωματική κίνηση στα παρασκήνια, πριν ακόμη γίνει επίσημα γνωστή η εκχώρηση της Κύπρου από τους Τούρκους στους Άγγλους, αποκαλύπτεται με τα αδιάκριτα απομνημονεύματα του γερμανού προξένου στην Κωνσταντινούπολη Ludwing RASCHDAU. Και κλείνει ο πολυσέλιδος τόμος με την ιστορία του Ελληνισμού από την σκοπιά της Κύπρου το σοφού γερμανού καθηγητή και ειδικού απεσταλμένου στις ελληνικές χώρες του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου, Fanz von LOHER (1818-1892), με επίμετρο τρία βαθυστόχαστα κεφάλαια του ίδιου περί Νεοελλήνων, του λαϊκού χαρακτήρα και τις δημιουργικής των ικανότητας. Με λίγα λόγια: ένα πλουσιοπάροχα στρωμένο τραπέζι που περιμένει τους συνδιατυμόνες του....