ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ (ΕΚΤΟΣ ΤΟΜΟΣ) ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΡΩΜΗ

Αυτός ο τόμος πραγματεύεται την ιστορία του ελληνικού έθνους από την τμηματική υπαγωγή του στη ρωμαϊκή επικυριαρχία ώς την κτίση της Κωνσταντινούπολης (324 μ.Χ.). Η αφετηρία δεν συμπίπτει χρονικά για όλα τα τμήματα του ελληνισμού, αποτελεί όμως μια βαθιά τομή για καθένα από αυτά. Το έτος 30 π.Χ. δηλώνεται ως αρχή του τόμου συμβατικά. Αντίθετα, το τέλος της περιόδου χρονολογείται ενιαία το 324 μ.Χ. αλλά με ένα γεγονός που τέμνει βαθιά την ελληνική ιστορία, αν και δεν είναι παρά ένας από τους πολλούς σταθμούς της βαθμιαίας μεταμόρφωσης της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε ελληνική χριστιανική αυτοκρατορία και του αρχαίου ελληνισμού σε μεσαιωνικό.
Η περίοδος που καλύπτεται από τον ΣΤ' τόμο υπήρξε πολύ κρίσιμη για τον ελληνισμό. Άρχισε με την κατάλυση των ανεξάρτητων κρατών του, τη γενική υποτέλεια των μελών του, σοβαρές απώλειες σε πληθυσμό και σε πλούτη, πικρίες και ταπεινώσεις, και συνεχίσθηκε για αρκετό διάστημα με ποικίλες άλλες ζημιές, υλικές και ηθικές. Αλλά το τέλος της βρήκε ολόκληρο τον ελληνισμό στο χώρο των πολιτών του ρωμαϊκού κράτους, και μάλιστα σε θέση που του επέτρεψε να αναλάβει την ηγεσία της αναδυόμενης μέσα από το διαλυόμενο ρωμαϊκό κράτος νέας αυτοκρατορίας. Παράλληλα, ο ίδιος ο ελληνισμός εμφανίζεται πολιτιστικά και φυλετικά ανανεωμένος.