ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ: ΔΗΜΗΓΟΡΙΕΣ ΠΛΑΤΑΙΕΩΝ ΚΑΙ ΘΗΒΑΙΩΝ – ΚΛΕΩΝΑ ΚΑΙ ΔΙΟΔΟΤΟΥ

Ο Θουκυδίδης με τις δημηγορίες του απευθύνεται στους αναγνώστες του κι όχι στους ακροατές των λόγων. Παρουσιάζει τους ρήτορες να εκφράζουν ιδέες που ίσως ούτε καν να τις σκέφτηκαν ή, κι αν τις σκέφτηκαν, δεν τις εξωτερίκευσαν, να βλέπουν τα γεγονότα με μάτι καθάριο, κι ας μην το είχαν πάντοτε. Κι αυτό γιατί ο Θουκυδίδης είναι που σκέφτεται και βλέπει έτσι. Οι ρήτορες των δημηγοριών δεν εκφράζουν γνώμη ατομική. Στις δημηγορίες αναζητείται η πλοκή των ιστορικών γεγονότων, τα αίτια και οι αφορμές που τα προκάλεσαν, τα κίνητρα και οι συνέπειές τους. Γι’ αυτό και εκφωνούνται σε κρίσιμες καμπές της ιστορικής αφήγησης. Θα βρούμε δημηγορία, όπου υπάρχει ανάγκη αιτιολογίας. Συχνά μάλιστα σε μια δημηγορία ο Θουκυδίδης περιλαμβάνει τα κύρια σημεία πολλών δημηγοριών που εκφωνήθηκαν σε διάφορους τόπους και από διάφορα πρόσωπα, για να δώσει με συμπύκνωση τους παράγοντες που οδήγησαν στην πορεία των γεγονότων που αφηγείται σ’ ένα σημείο του έργου του. Οι δημηγορίες -που καλύπτουν πάνω από το ένα πέμπτο όλου τού έργου του (περνούν τις 40) και που περίπου το ένα τρίτο τους βρίσκεται στα 4 πρώτα βιβλία- μας δίνουν το αληθινό ανάστημα του μεγάλου ιστορικού. Είναι συμπύκνωση σκέψεων, αισθημάτων συλλογισμών, ψυχολογικών καταστάσεων ατόμων και κοινωνιών ολόκληρων που μόνο Θουκυδίδης μπορούσε να συγκεράσει με τον δικό του λόγο.