ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΑΡΞ

«Πρέπει να μιλήσω για το φάντασμα, ήτοι στο φάντασμα και με το φάντασμα, άπαξ και καμία ηθική, καμία πολιτική, επαναστατική ή μη, δεν φαίνεται εφικτή, νοητή και δίκαιη, αν δεν αναγνωρίσει κατ' αρχάς το σεβασμό για τους άλλους που δεν υπάρχουν πια ή για τους άλλους που δεν είναι ακόμη εδώ, τωρινοί ζώντες, είτε πρόκειται για ήδη νεκρούς είτε για αγέννητους ακόμη. Καμία δικαιοσύνη -ας μην πούμε κανένας νόμος μια και, ας το επαναλάβουμε, εδώ μιλάμε για δίκαιο- δεν μοιάζει εφικτή ή νοητή χωρίς την αρχή κάποιας ευθύνης, πέρα από κάθε ζωντανό παρόν, μέσα σε αυτό που διαζευγνύει το ζωντανό παρόν, απέναντι στα φαντάσματα όσων είναι ακόμη αγέννητοι ή ήδη νεκροί, θύματα ή μη των πολέμων, των πολιτικών ή άλλων βιαιοτήτων, των εθνικιστικών, φυλετικών, αποικιακών, σεξουαλικών ή άλλων εξοντώσεων, των καταπιέσεων του καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού ή της πάσης μορφής ολοκληρωτισμού. Χωρίς αυτή την ασυγχρονία του ζωντανού παρόντος με τον εαυτό του, χωρίς αυτό που απέναντι σε εκείνους που δεν βρίσκονται εδώ, που δεν υπάρχουν πια ή δεν είναι ακόμα παρόντες και ζωντανοί, τι νόημα τάχα θα είχε να θέσουμε το ερώτημα "πού;", "πού αύριο;" ("whither?")».