ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΜΟΡΕΩΣ: ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΑ - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ

Ότε, την 1ην Μαΐου 1205, [...] οι υπό τον Καμπανέσην Φράγκοι από Συρίας εις τον Μορέαν εκτραπέντες απέβησαν εις ηρημωμένην τινά πόλιν, ήτις το πάλαι εκαλείτο Αχαΐα, εκεί δ' όπου το αρχαίον υπήρχεν η πόλις, κατεσκεύασαν κατά τα εν 90-91 του ΑΧ, ουχί "καστέλλιον - chastel" [...], αλλά περίβολον χωμάτινον [...].
Εις την σημερινήν Κάτω Αχαΐαν, κατ' εκείνον τον χρόνον, [...] ο τόπος όλος του Μορέος, όσος και περιέχει το λέγουν Πελοπόννησον, ούτως το ονομάζουν, ουδέν είχε κατά παντού, μόνο δώδεκα κάστρη.
Εις ταύτην δε την δωδεκάδα περιελαμβάνετο και το φρούριον της πόλεως Πατρών, όπερ οι εισβαλόντες Φράγκοι μετά μικράν εν Αχαΐαν ανάπαυσιν, άνευ άλλης αναβολής ελθόντες, επολιόρκησαν, επιτυχόντες δε δι' ομολογίας παράδοσιν του τε φρουρίου και της πόλεως, εγκατέστησαν ούτως εκεί φρουράν [...]