ΟΙ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ

Οι ψυχαναλυτικές θεωρίες της ομάδας άλλαξαν σε μερικά χρόνια ως προς τις βασικές υποθέσεις και τα αντικείμενα. Ισχυροποιήθηκαν, στο βαθμό που η όλο και πιο αυστηρή μεθοδολογική κατασκευή καθιστούσε δυνατό τον έλεγχο των υποθέσεων και η κλινική επέβαλε την εξεύρεση καινούριων αναπαραστάσεων των ψυχικών διεργασιών που επιστρατεύονται στις ομάδες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι έρευνες θα πρέπει να συνεχιστούν προς τη διπλή κατεύθυνση, την κλινική αλλά και την κριτική.

Η ομάδα παίζει έναν αποφασιστικό διαμεσολαβητικό ρόλο στις σχέσεις και στις κινήσεις εξισορρόπησης που σημαδεύουν την κοινωνία στις διάφορες διαστάσεις της κοινωνικής, πολιτισμικής, οικονομικής και πολιτικής της οργάνωσης. Από αυτές τις λειτουργίες διαμεσολάβησης αντλεί και την αξία της ως εργαλείο κοινωνικοποίησης, καθώς διασφαλίζει τη συνέχεια και τη μετάβαση ανάμεσα στην πρωτογενή ομάδα (την οικογένεια), στις δευτερογενείς ομάδες (ομάδες συνομηλίκων, ομάδες μαθητείας, ομάδες πίεσης) και στο κοινωνικό "σώμα". Μέσα σ' αυτές τις ομάδες είναι που καθιερώνονται και μεταδίδονται τα συμβόλαια που οργανώνουν τις κοινές γνώσεις, τα κοινά ιδεώδη και τα συστήματα άμυνας και αμοιβαίας προστασίας.

Σε όλες τις κοινωνίες και σε όλες τις περιόδους της ιστορίας, η ομάδα χρησιμοποιήθηκε ως μέσο παραγωγής και αναπαραγωγής της ψυχικής ζωής, των ηθικών αξιών, των δεξιοτήτων, του πλούτου και των ιδεών. Και σε κάθε περίπτωση η απόδοση της εκτιμήθηκε ότι υπερβαίνει το άθροισμα των αποδόσεων των ατομικών ενεργειών. Η συλλογική συνειδητοποίηση αυτής της ιδιότητας δεν έλαβε χώρα παρά στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν η εργαλειοποίηση της ομάδας τέθηκε στην υπηρεσία των αναγκών της εκβιομηχάνισης. Μια δύναμη, ή μια "δυναμική" της ομάδας αναγνωρίστηκε τότε ταυτόχρονα τόσο με τις θετικές της πλευρές (στην επιχείρηση, η χρήσιμη απόδοση, πρβλ. Taylor) όσο και με τις αρνητικές (στο κοινωνικό πεδίο, βλ. και Le Bon).