Ο ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ

Η στροφή της προσοχής του Παναγιώτη Ν. Στάμου στην έρευνα της βιογραφίας του καταγόμενου από την Ελλάδα πλοιάρχου 1ης τάξης του ρωσικού αυτοκρατορικού στολίσκου, Λάμπρου Κατσώνη (1752-1805[;]), αξίζει κάθε υποστήριξη και έπαινο, επειδή η δραστηριότητα του εθνικού αυτού ήρωα της Ελλάδας αποτελεί μια από τις λαμπρές σελίδες των ελληνορωσικών σχέσεων, οι οποίες έχουν μακρά ιστορία και παράδοση.
Στη δύσκολη ζωή του Κατσώνη, στον ηρωισμό του ίδιου και του στολίσκου του αποτυπώθηκε το κοινό ιστορικό παρελθόν του ελληνικού και ρωσικού λαού. Ήταν στα τέλη του 18ου-αρχές 19ου αιώνα, την περίοδο δηλαδή που ζούσε ο Κατσώνης, όταν οι ελληνορωσικές σχέσεις δέχτηκαν μια ισχυρή ώθηση, η οποία οφειλόταν, από τη μια πλευρά, στο αυξανόμενο ενδιαφέρον της ρωσικής ηγεσίας και κοινωνίας στο πρόβλημα του ελληνικού λαού. Η Ρωσία εξέφραζε συμπάθεια στον αγώνα των Ελλήνων για την εθνική τους απελευθέρωση και τους βοηθούσε όσο ήταν δυνατόν στον αγώνα αυτό. Από την άλλη πλευρά, χάρη στην προστασία της αυτοκράτειρας Αικατερίνης Β' και του περίγυρού της, στη νότια Ρωσία εγκαταστάθηκε η ελληνική κοινότητα, η οποία με το πέρασμα του χρόνου γινόταν όλο και πιο δραστήρια και ισχυρή δύναμη στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Εμφανές παράδειγμα των παραπάνω είναι η δραστηριότητα του διακεκριμένου Έλληνα Λ. Κατσώνη. Στη Ρωσία το όνομά του προφερόταν ως Κατσώνη ή Κατσιώνη.
Η μελέτη του Π. Στάμου είναι αναμφίβολα επίκαιρη. Η ιστορική αναδόμηση της βιογραφίας του Λ. Κατσώνη και της δραστηριότητας του ρωσικού στολίσκου υπό τη διοίκησή του επιτρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα πολλά σημαντικά σημεία της κοινής ιστορίας της Ρωσίας και της Ελλάδας υπό το φως των σημερινών εξελίξεων της ελληνορωσικής συνεργασίας στον επιστημονικό και ανθρωπιστικό τομέα, καθώς και στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. [...]
Αξιολογώντας το περιεχόμενο της διατριβής πρέπει να σημειώσουμε ότι η δομή της έχει πρωτότυπο χαρακτήρα. Το περιεχόμενο διαιρείται σε κεφάλαια βάσει των πληροφοριών τις οποίες ο συγγραφέας βρήκε σε διάφορα αρχεία. Η διατριβή αποτελείται από βιβλιογραφία, εισαγωγή, τρία κεφάλαια και επίλογο. Τα κεφάλαια ονομάζονται σύμφωνα με την προέλευση των πηγών (π.χ., το πρώτο κεφάλαιο ονομάζεται "Ιστορική βιβλιογραφία για το Λ. Κατσώνη που βασίζεται στα ελληνικά αρχεία", το δεύτερο κεφάλαιο ονομάζεται "Ρωσικά αρχεία" κ.λπ.).