ΛΙΒΑΝΙΟΣ: ΑΝΤΙΟΧΙΚΟΣ

Τον 4ο μ.Χ. αιώνα η ρητορική βρισκόταν ακόμη σε άνθηση. Η πλειονότητα των λόγων που συνέγραφαν και εκφωνούσαν οι ρήτορες της ύστερης αρχαιότητας ωστόσο δεν αφορούσαν πια τα κοινά ούτε απευθύνονταν συχνά στο "δήμο".
Ήταν λόγοι τιμητικοί ή παραινετικοί που αφορούσαν κυρίως δημόσια πρόσωπα (αυτοκράτορες, κρατικούς αξιωματούχους κ.ά.). Ο "Αντιοχικός", τον οποίο ο ρήτορας Λιβάνιος συνέθεσε και εκφώνησε το 360 μ.Χ. προς τιμήν της γενέτειράς του, της Αντιόχειας, αποτελεί εξαίρεση, και αρκετά πρωτότυπη μάλιστα. Από τη μια μεριά ο λόγος απηχεί κλασικές αξίες, όπως η φιλοπατρία, η συμμετοχή στα κοινά, η μέριμνα για μια δίκαιη κατανομή του πλούτου. Από την άλλη μεριά όμως ο λόγος αποτελεί πρόδρομο ενός νέου λογοτεχνικού είδους, της "εκφράσεως", μιας εξιδανικευμένης περιγραφής που επρόκειτο να ανθήσει στα βυζαντινά χρόνια.
Ο Λιβάνιος καταφέρνει έτσι να σκιαγραφήσει λεπτομερώς την τοπογραφία, την αρχιτεκτονική μορφή και την κοινωνική σύνθεση μιας πόλης της ύστερης αρχαιότητας, ενώ παράλληλα μας παρέχει ανεκτίμητες πληροφορίες για ένα χώρο από τον οποίο σώζονται ελάχιστες αρχαιολογικές μαρτυρίες. Ο λόγος έτσι αποτελεί ένα παράθυρο μέσα από το οποίο ο σημερινός αναγνώστης μπορεί να παρατηρήσει τη ζωή ενός μεγάλου αστικού κέντρου της ύστερης αρχαιότητας, καθώς και τις αντιλήψεις σχετικά με τον ιδεώδη τρόπο διαβίωσης και κοινωνικής συμβίωσης.