Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Μία από τις κεφαλαιώδεις ιδέες του δυτικού πολιτισμού είναι εκείνη της προόδου, η άποψη δηλαδή ότι η ανθρωπότητα, ξεκινώντας με την άγνοια, την αθλιότητα και τον φόβο, κατάφερε βαθμιαία να ανέβει σε όλο και υψηλότερα επίπεδα στις τέχνες, την τεχνολογία και τον τρόπο διαβίωσης, και γενικότερα στη γνώση. Η ιδέα της προόδου είναι γραμμική, υπονοεί δηλαδή ότι η ανοδική πορεία της ανθρωπότητας είναι ατέρμονη. Τι γίνεται όμως με το επίπεδο της ηθικής και της πολιτικής; Πως συνυπάρχει η ιδέα αυτή με τις αντίπαλες ιδέες της κυκλικής επιστροφής και της συνεχούς παρακμής, της πτώσης του ανθρώπου από μια πρωταρχική «χρυσή εποχή»; Αυτά ακριβώς τα ζητήματα προσεγγίζει το εξαίρετο άρθρο του E. R. Dodds (The ancient Concept of Progress and Other Essays on Greek Literature and Belief, Οξφόρδη 1973) περιορίζοντάς τα στον τόπο που γεννήθηκαν: στη «μήτρα» του δυτικού πολιτισμού, στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη. Το άρθρο αυτό προτάσσεται στον παρόν βιβλίο ως εισαγωγή, ενώ τα αρχαία κείμενα που το υποστηρίζουν συγκεντρώθηκαν και παρατίθενται στη συνέχεια στο πρωτότυπό τους και σε μετάφραση.