ΛΑΟΙ ΚΑΙ ΦΥΛΑΙ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ

Η μελέτη αύτη εγράφη προς διευκρίνησιν και αψευδή αποτύπωσιν της εθνογραφικής και εθνολογικής συνθέσεως της Μικράς Ασίας, περί ης πολλά τα ασύστατα ελέχθησαν. Και ενεδείκνυτο η τοιαύτη αποτύπωσις, διότι εκ ταύτης, επιλαμπούσης της πραγματικής αληθείας, εκπηδώσι φυσιολογικαί, ούτως ειπείν, και αυτόματοι αι λύσεις, δι' ων μόνων, επιτυγχανομένων, θ' αποκατασταθή η ατυχής χώρα, αγωνιώσα απ' αιώνων υπό ατάσθαλον και τυραννικήν διοίκησιν, εις ταληθή αυτής δίκαια, εις την άλλοτε εύρυθμον αυτής κατάστασιν, ην διέσεισαν επιδρομών λαίλαπες και αιματηρών συρράξεων κλύδωνες.
Δεν εγράφη η μελέτη αύτη, ίνα επικηρυχθώσιν οι Τούρκοι και οι Οθωμανοί, αλλ' ίνα δειχθή, ότι εισίν ούτοι ανίκανοι και εξ αδυναμίας αριθμητικής και εξ ανεπαρκείας αυτοφυούς να ρυθμίσωσι, και δη κατά βούλησιν, τα πράγματα χώρας, εν η συγκροτούσι καταπλήσσουσαν μειονοψηφίαν, φθίνουσαν δε κατά τρόπον πείθοντα τους κοινωνιολόγους και τους εθνογράφους, ότι μετά την παρατηρουμένην παρά τοις Τούρκοις προϊούσαν ολιγανθρωπίαν (oliganthropie) θα επέλθη φυσιολογικώς ο θάνατος αυτών. Και όταν τοιαύτα εμφανίζωνται τα πράγματα, όταν τοιαύτα πορίσματα συγκομίζη η επιστημονική παρατήρησις, βεβαίως η αποκατάστασις εις τον εύρυθμον πολιτικόν και κοινωνικόν βίον, προάγουσα τα δίκαια των Μικρασιατικών πληθυσμών, σώζει και αυτούς τους Τούρκους εκ του θανάτου, εις ον φυσιολογικώς, μοιραίως φέρονται και υφ' ου τας περιπτύξεις θ' απονεκρωθώσιν, εάν, ραγδαίως, συνερχόμενοι, δεν αντιληφθώσιν, ότι, ολίγοι και ανίσχυροι αυτοί, ουδέν δύνανται κατά των πολλών. [...]