ΚΑΤΑΚΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Η εικόνα που έχουμε για την αρχαιότητα είναι προϊόν σταδιακής κατάκτησης. Ξεκίνησε να διαμορφώνεται με τα έργα του Ηρόδοτου και του Θουκυδίδη αλλά εξελίσσεται διαρκώς. Ο Δημήτρης Κυρτάτας υποστηρίζει ότι στην εποχή της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης, ο τρόπος θεώρησης της αρχαιότητας τείνει και πάλι να αλλάξει. Αντί να υπογραμμίζονται τα μεμονωμένα επιτεύγματα των Ελλήνων και οι εσωτερικές τους σχέσεις, το ενδιαφέρον στρέφεται περισσότερο στη γενικότερη συνεκτίμηση του μεσογειακού κόσμου και μάλιστα στο ακόμα ευρύτερο πλαίσιο των ανατολικών πολιτισμών. Στις ιστοριογραφικές διαδρομές που ακολουθεί εξηγεί ότι το καλύτερο πρότυπο το οποίο διαθέτει σήμερα ο μελετητής είναι αυτό που επεξεργάστηκε ο Πολύβιος, ο ιστορικός της ρωμαϊκής κατάκτησης. Η επέκταση της ρωμαϊκής κυριαρχίας στο μεγαλύτερο μέρος του τότε γνωστού κόσμου έθεσε στον ιστορικό προβλήματα παρόμοια με αυτά που προκύπτουν από τη σημερινή παγκόσμια συγκυρία. Σε άλλες του διαδρομές, ο Δημήτρης Κυρτάτας στέκεται στο ζήτημα της θρησκείας και ισχυρίζεται ότι, μολονότι ο Ευσέβιος ασχολήθηκε συστηματικά με την ιστορία του χριστιανισμού, οι προσεγγίσεις του Ηροδότου είναι καταλληλότερες για να γίνει αντιληπτή η διασύνδεση του θρησκευτικού φαινομένου με άλλα κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Τέλος παρουσιάζει ορισμένα από σημαντικότερα νέα ρεύματα, σχολιάζοντας τα έργα των ιστορικών του μεσοπολέμου, του M. I. Finley, του Arnaldo Momigliano, του Geoffrey de Ste. Croix, του Peter Brown και άλλων. Σε μια εκτενή του επισκόπηση συγκεντρώνει επίσης στοιχεία γύρω από τον τρόπο με τον οποίο έγινε η πρόσληψη της ελληνικής αρχαιότητας από τον νέο ελληνισμό στη διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα.