Για πενήντα χρόνια, μετά την εκστρατεία του Ξέρξου, στην Ελλάδα σημειώνεται πρωτοφανής ευημερία, η οποία συνοδεύεται από μια ανεπανάληπτη άνθησι των τεχνών, της παιδείας και του πολιτισμού γενικώς. Παρ' όλα αυτά οι πολεμικές συγκρούσεις δεν έπαυσαν ούτε στιγμή. Σ' αυτές κυρίως αφιερώνει το 12ο βιβλίο του ο Διόδωρος Σικελιώτης. Συγκεκριμένα αρχίζει με την εκστρατεία των Αθηναίων εναντίον της Κύπρου με αρχηγό τον Κίμωνα (450 π.Χ.) και συνεχίζει ως τον πόλεμο που απεφάσισαν να αναλάβουν οι Αθηναίοι κατά των Συρακοσίων (415 π.Χ.).

Μεταξύ των οριακών αυτών γεγονότων παρεμβάλλονται και τα εξής: μάχες μεταξύ Αθηναίων-Βοιωτών και Αθηναίων-Ευβοέων ίδρυσις και ανάπτυξις των Θουρίων στην Ιταλία, αλλά και ο πόλεμος αυτών κατά των Ταραντίνων ο εμφύλιος πόλεμος στην Ρώμη η έναρξις του λεγομένου Κορινθιακού πολέμου με κυρίους αντιπάλους τους Κερκυραίους και, κυρίως, η έναρξις του Πελοποννησιακού Πολέμου, στον οποίο, πλην των βασικών αντιπάλων, δηλ. των Αθηναίων και των Σπαρτιατών, ενεπλάκησαν σχεδόν όλες οι ελληνικές πόλεις, συμμαχώντας με τον ένα ή τον άλλο.

Από τα γεγονότα του φοβερού αυτού εμφυλίου σπαραγμού ξεχωρίζουν η άλωσις και η καταστροφή των Πλαταιών από τους Λακεδαιμονίους, η συμφορά που έπληξε τους Αθηναίους με την εξάπλωσι του θανατηφόρου λοιμού στην πόλι τους, η πανωλεθρία των Λακεδαιμονίων στην Σφακτηρία, η ισοπέδωσις της Τορώνης από τους Αθηναίους κ.α.

Τελειώνοντας το βιβλίο αυτό, ο Διόδωρος αναπτύσσει τους λόγους για τους οποίους οι Αθηναίοι εξεστράτευσαν εναντίον των Συρακουσών.